Gemeenschappelijke regelingen

Wat is het doel van het GR-register?

Het doel van het GR-register is dat burgers en andere belanghebbenden op één centrale, toegankelijke plek alle informatie over gemeenschappelijke regelingen kunnen vinden.

Waar moet een gemeenschappelijke regeling sinds 1 juli 2021 aan voldoen?

De wettelijke basis voor het centrale GR-register is artikel 136 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). In lid 2 van dit wetsartikel wordt vermeld welke gegevens verplicht in het GR-register moeten worden bijgehouden, zoals de deelnemende organisaties en de contact- en adresgegevens.

Alle gemeenschappelijke regelingen binnen Nederland moeten in het GR-register staan. Gemeenschappelijke regelingen zijn sinds 1 juli 2021 zelf verantwoordelijk voor het aanmelden van hun gemeenschappelijke regeling bij het GR-register en ook voor het bijhouden en de kwaliteit van de gegevens over hun gemeenschappelijke regeling in het GR-register.

Verschilt deze verplichting voor de verschillende samenwerkingsvormen van een gemeenschappelijke regeling?

Er zijn vier verschillende samenwerkingsvormen (art. 8 Wgr). Dit zijn het openbaar lichaam, de bedrijfsvoeringsorganisatie, het gemeenschappelijke orgaan en de ‘regeling zonder meer’ (een voorbeeld hiervan is een centrumregeling). Alle gemeenschappelijke regelingen moeten in het GR-register staan ongeacht hun samenwerkingsvorm.

De bronhouder is verantwoordelijk voor het bijhouden van de gegevens van de gemeenschappelijke regeling in (de redactieomgeving van) het GR-register (art. 26 lid 2 Wgr). De bronhouder van een gemeenschappelijke regeling is het openbaar lichaam, de bedrijfsvoeringsorganisatie of het gemeenschappelijk orgaan, die ook regionaal samenwerkingsorgaan worden genoemd (zie hieronder). Als er geen regionaal samenwerkingsorgaan is, zoals het geval is bij een ‘regeling zonder meer’, dan is het gemeente- of provinciebestuur dat aangewezen is om het instellingsbesluit bekend te maken de bronhouder (op basis van art. 26 lid 1 Wgr of art. 41 lid 1 onder k Wgr).

Wat is een regionaal samenwerkingsorgaan?

Een regionaal samenwerkingsorgaan is een organisatie die voortkomt uit een gemeenschappelijke regeling. De gemeenschappelijke regeling is het besluit waarin deelnemers afspraken maken over hun onderlinge samenwerking. Dit besluit kan leiden tot oprichting van een organisatie, zoals een openbaar lichaam, bedrijfsvoeringsorganisatie of gemeenschappelijk orgaan. Een voorbeeld van een openbaar lichaam is een omgevingsdienst. Er is een besluit genomen dat er een Omgevingsdienst komt. Het besluit is de gemeenschappelijke regeling, de Omgevingsdienst is het regionaal samenwerkingsorgaan.

Alle regionale samenwerkingsorganen komen voort uit een gemeenschappelijke regeling, maar niet alle gemeenschappelijke regelingen leiden tot oprichting van een regionaal samenwerkingsorgaan. Zoals hierboven staat, is een ‘regeling zonder meer’ de enige samenwerkingsvorm die niet leidt tot oprichting van een regionaal samenwerkingsorgaan.

Wie moet het instellingsbesluit publiceren?

Een gemeenschappelijke regeling treedt pas in werking nadat de gemeenschappelijke regeling is bekendgemaakt, dus als het instellingsbesluit integraal in een decentraal blad is gepubliceerd. Het instellingsbesluit is het besluit waarin de deelnemende organisaties aan de gemeenschappelijke regeling de afspraken en verantwoordelijkheden vastleggen. Dit zou u kunnen zien als ‘de geboorte’ van de gemeenschappelijke regeling.

In het instellingsbesluit wordt een deelnemende organisatie aangewezen die verantwoordelijk is voor het bekendmaken van het instellingsbesluit, van de besluiten tot wijziging, verlenging of opheffing van de gemeenschappelijke regeling en van de besluiten tot toetreding en uittreding van deelnemende organisaties (art. 26 lid 1 en 4 Wgr).

Deze aangewezen deelnemer moet het instellingsbesluit via de applicatie DROP publiceren in zijn eigen publicatieblad. Bij de gebiedsmarkering in DROP selecteert de deelnemer alle deelnemende organisaties. Op die manier kunnen burgers van alle deelnemende organisaties kennisnemen van dit besluit.

Mag iedere gemeenschappelijke regeling haar eigen besluiten via DROP in haar eigen publicatieblad publiceren?

Het is voor alle gemeenschappelijke regelingen verplicht om in het GR-register te staan, maar het is niet voor alle gemeenschappelijke regelingen verplicht om DROP te gebruiken. DROP is de applicatie waarmee decentrale overheidsorganisaties besluiten in hun eigen publicatieblad kunnen publiceren op Overheid.nl.

Het antwoord op de vraag of een gemeenschappelijke regeling DROP moet gebruiken, hangt af van de zogenaamde bevoegdheidsverkrijging (art. 10 lid 2 Wgr). Er zijn een aantal manieren waarop een gemeenschappelijke regeling of eigenlijk het regionaal samenwerkingsorgaan bevoegdheden kan verkrijgen (combinaties hiervan zijn ook mogelijk):

• Attributie: het scheppen van een bestuursbevoegdheid en het toedelen van die bevoegdheid (art. 10:22 Awb),
• Delegatie: het overdragen van een bevoegdheid en onder eigen verantwoordelijkheid uitoefenen (art. 10:13 Awb) en/of
• Mandaat: de bevoegdheid om in naam van een bestuursorgaan een besluit te nemen (art. 10:1 Awb).

Heeft uw regionaal samenwerkingsorgaan (openbaar lichaam, bedrijfsvoeringsorganisatie of gemeenschappelijk orgaan) gedelegeerde bevoegdheden (delegatie)? Alleen dan moet uw regionaal samenwerkingsorgaan de besluiten die op basis van deze bevoegdheden worden genomen publiceren in het Blad gemeenschappelijke regeling via DROP op Overheid.nl. Denk hierbij aan verordeningen, beleidsregels en vergunningen.

Let op: alle handelingen rondom het instellingsbesluit lopen via de daartoe aangewezen deelnemer (zie vraag hierboven).

Hoe kan ik de bevoegdheidsverkrijging achterhalen?

De bevoegdheidsverkrijging is meestal af te leiden uit het artikel waarin de bevoegdheden (vaak in combinatie met taken) staan beschreven in het instellingsbesluit. Dit is meestal te vinden in artikel 4 of 5 van de gemeenschappelijke regeling. Zie hiervoor het instellingsbesluit of de geconsolideerde versie van de gemeenschappelijke regeling in de decentraleregelingenbank op https://lokaleregelgeving.overheid.nl/.

Hoe meld ik mijn gemeenschappelijke regeling aan?

U kunt uw gemeenschappelijke regeling zowel voor het GR-register als voor DROP aanmelden. U kunt hiervoor  onderstaand aanmeldpakket invullen en terugsturen naar de Servicedesk van KOOP via gr-registratie@koop.overheid.nl. Vermeld in de onderwerp regel het volgende:

GR-registratie: GR-register + [optioneel: en DROP] + [titel gemeenschappelijke regeling]

Een voorbeeld hiervan is:

GR-registratie: GR-register en DROP Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Haaglanden

Wanneer u de oplegbrief van het aanmeldpakket bekijkt, dan ziet u dat het GR-register standaard staat aangevinkt. Dit komt doordat het voor alle gemeenschappelijke regelingen verplicht is om in het GR-register te staan. Om een gemeenschappelijke regeling aan te melden voor het GR-register (GR-registratie) moet het voorblad en de oplegbrief volledig worden ingevuld.

Als het regionaal samenwerkingsorgaan, dat met uw gemeenschappelijke regeling is ontstaan, gedelegeerde bevoegdheden heeft, dan moet u uw organisatie ook aanmelden voor DROP. Hiervoor vult u ook formulier I en (eventueel) II in en stuurt u uw organisatielogo mee naar de Servicedesk van KOOP. De volgende eisen worden gehanteerd voor een organisatielogo in een eigen publicatieblad:

• Grootte: minimaal 300 x 300 pixels;
• Geen transparantie, maar een witte achtergrond;
• Afbeeldingsformaat: .png of .jpg.

KOOP kent een aantal verschillende rollen, die in het aanmeldpakket worden vermeld:

• Contactpersoon: Deze persoon is namens de bronhouder het eerste aanspreekpunt van de organisatie. De contactpersoon ontvangt standaard onze nieuwsbrieven en heeft de mogelijkheid om redacteuren voor het GR-register en/of gebruikers voor DROP aan te melden.
• Redacteur: Deze persoon is bevoegd om de gegevens van de gemeenschappelijke regeling in de redactieomgeving van het GR-register te beheren en aan te passen. Ook mag deze redacteur nieuwe redacteuren voor het GR-register aanmelden.
• DROP-gebruiker: Deze persoon kan als DROP-invoerder en/of DROP-controleur zijn aangemeld. Een DROP-invoerder mag besluiten en de bijbehorende metadata invoeren in DROP. Een DROP-controleur heeft de bevoegdheid om deze gegevens na te gaan en het besluit daadwerkelijk te publiceren op Overheid.nl. Een persoon kan ook als invoerder én controleur voor DROP worden aangemeld en kan hierdoor het gehele publicatieproces doorlopen.